Prezident Shavkat Mirziyoyevning mintaqaviy xavfsizlikni ta'minlash va afg'on muammosini hal qilish borasidagi strategik qarashlari.
Shu yil 29-fevral kuni Qatar poytaxti Doha shahrida AQSh va Tolibon o'rtasida ko'pdan beri kutilgan tinchlik bitimini imzolash rejalashtirilmoqda. Bu urushning o'nlab o'n yilliklarida birinchi bo'lib tinchlik sari olg'a siljish bo'ladi.
Shartnomaning imzolanishi Afg'oniston hukumati, ichki siyosiy kuchlari va qurolli muxolifat vakillarining bo'lajak uchrashuvi oldidan ma'lum nekbinlikni uyg'otadi.
Ko'rinib turibdiki, yuzaga kelgan ijobiy o'zgarishlar ko'p jihatdan Markaziy Osiyo mintaqasida shakllangan o'zaro tushunish muhitiga bog'liqdir.
Bunda Markaziy Osiyoda, shu jumladan Afg'onistonda "barqarorlik, barqaror rivojlanish va yaxshi qo'shnichilik zonalari" yaratilishini mamlakatimiz tashqi siyosatining ustuvor yo'nalishi sifatida belgilab bergan O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning siyosati muhim rol o'ynadi.
Izchil tashqi siyosat yo'nalishi va O'zbekiston rahbarining mintaqadagi qat'iy qarorlari tufayli o'zaro ishonchsizlik yuzaga kela boshladi, qo'shni davlatlar o'rtasidagi qarama-qarshiliklar bartaraf etila boshladi, hamkorlik va o'zaro tushunishning yangi siyosiy muhiti vujudga keldi. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan Toshkentda bo'lib o'tgan Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining maslahatlashuv uchrashuvi buning yorqin dalilidir.
Toshkent Afg'onistonni mintaqaning ajralmas qismi deb biladi, shuning uchun bu mamlakatda tinchlik o'rnatish uchun harakatlar juda muhimdir. Markaziy Osiyoning barqaror rivojlanishi Afg'onistondagi vaziyatni barqarorlashtirishga bevosita bog'liqdir. O'zbekiston Prezidenti bir necha bor ta'kidlaganidek, "afg'on muammosini hal qilmasdan turib, tinch va gullab yashnayotgan Markaziy Osiyo haqida gaplashish mumkin emas".
Afg‘oniston ichidagi tinchlik jarayonini jonlantirishda O‘zbekistonning hal qiluvchi hissasi respublika rahbarining tashabbusi bilan 2018 yil mart oyida Toshkentda bo‘lib o‘tgan Afg‘oniston bo‘yicha yuqori darajadagi xalqaro konferensiya bo‘ldi. Tadbirda O'zbekiston va Afg'oniston Prezidentlari, BMT Xavfsizlik Kengashining doimiy a'zosi bo'lgan barcha davlatlarning vakillari, mintaqaning etakchi mamlakatlari va nufuzli xalqaro tashkilotlar vakillari ishtirok etdi.
Toshkent konferentsiyasida so'zga chiqqan O'zbekiston Prezidenti Afg'onistondagi mojaroni hal qilish yo'llarini aniq strategik qarashlarini namoyish etdi va Afg'onistonda tinchlik o'rnatish uchun xalqaro sa'y-harakatlarni faollashtirishning "poydevori" bo'lgan "Toshkentning Afg'oniston siyosati" ning asosiy ustuvor yo'nalishlarini ta'kidladi.
Afg'onistonda uzoq muddatli tinchlik va barqarorlikni o'rnatishning asosiy printsiplari bo'yicha mintaqaviy va global darajada to'liq konsensusga erishilgan Toshkent deklaratsiyasi bir ovozdan qabul qilinishi forumning asosiy natijasi bo'ldi.
AQSh va "Tolibon" muzokaralarida erishilgan natijalar fonida, Afg'onistonda tinchlik o'rnatish jarayonida O'zbekistonning faol ishtiroki tobora ommalashib bormoqda.
Biz O'zbekiston Respublikasi tashqi ishlar vaziri Abdulaziz Komilov bilan Afg'onistondagi siyosiy vaziyatning asosiy jihatlari, uning mintaqaviy xavfsizlikka qo'shadigan hissasi haqida suhbatlashdik.
- O'zbekistonni Afg'oniston ichidagi mojaroni hal qilishda xalqaro harakatlarga shunchalik faol jalb qilishga nima majbur qildi, chunki bunga qiziqqan barcha davlatlar Toshkent kabi vakillik konferentsiyasini tashkil qilgunga qadar shu qadar izchil harakat qilishga tayyor emas edilar?
- Unutmang - bizning Afg'oniston bilan umumiy chegaramiz bor. Biz ko'p asrlik umumiy tarixga egamiz, xalqlarimiz taqdiri bir-biri bilan chambarchas bog'liq. Prezident Shavkat Mirziyoyev ta'kidlaganidek, “ming yillar davomida O'zbekiston va Afg'oniston xalqlari bitta madaniy va tsivilizatsiya makonida rivojlangan”. Qanday qilib bizni u erda normal hayotni tezda tiklash qiziqtirmaydi?
Siz tushunasizki, ushbu mojaro - zamonaviy dunyo tarixidagi eng uzoq vaqt - Afg'oniston o'z davlatchiligini deyarli yo'qotib qo'ygan.
Va qanday qilib hokimiyatning barcha tarmoqlari to'la-to'kis ishlay oladi, qonunlarga rioya qilinadi, iqtisodiyot qanday ishlaydi?
Tasavvur qiling - biz 21-asrda yashayapmiz va o'tgan asrda boshlangan urush deyarli 40 yil davom etmoqda. Ikki millionga yaqin odam uning qurboniga aylandi, Afg'oniston Qochqinlar vazirligi ma'lumotlariga ko'ra, yana olti million kishi mamlakatni tark etdi.
Albatta, bugungi kunda umumiy mintaqaviy strategiya zarur bo'lib, u nafaqat qochqinlarning vataniga qaytishini, balki ularning Afg'onistonda tinch hayotni qurishda faol ishtirok etishini ta'minlaydi.
Markaziy Osiyo davlatlari bilan chegaradosh hududda har yili o'nlab qurolli to'qnashuvlar bo'lib o'tadi. Harbiy harakatlar bizning chegaramizga yaqinlashganda ham bor edi. Bularning barchasi bezovta qilishdan boshqa narsa emas.
Bundan tashqari, IShID Yaqin Sharqdan jangarilarni siqib chiqarar ekan, Afg'oniston transmilliy terror tashkilotlari uchun panoh bo'ldi. Bu jiddiy tahdidga aylandi.
